Görkemli tapınaklar, görsel şölen sunan forumlar ve parıldayan zırhlar... Antik Roma denince genellikle bu görüntüler akla gelir. Ancak antik şehrin kokusu, hayal edilen görkemden çok uzak, zaman zaman dayanılmaz olabilecek kadar yoğundu.
KANALİZASYON, CESET VE HAYVANLAR
Roma’da kanalizasyon sistemi olsa da, bu altyapı daha çok yağmur suyunu uzaklaştırmaya yarıyordu.
Evlerdeki tuvaletler nadiren kanalizasyona bağlıydı. Tuvalet atıkları ya sokağa dökülüyor ya da fosseptiklerde biriktiriliyordu. Gübre ve kumaş işleme için idrar toplanması yaygındı.
Sokaklar, yük hayvanlarının dışkıları, çürümüş etler ve hatta bazen açıkta bırakılmış insan cesetleriyle doluydu.
Pompei gibi şehirlerde hâlâ görülebilen yüksek kaldırım taşlarının, yayaların bu pislikten kaçması için tasarlandığı düşünülüyor.
VÜCUT KOKUSU VE KİŞİSEL TEMİZLİK
Roma hamamları bugün hayranlık uyandırsa da, hijyen açısından oldukça tartışmalıydı. Aynı suyu onlarca kişi kullanıyor, zeytinyağı ile ovulan vücut kirleri bronz kazıyıcılarla (strigil) temizlenip etrafa atılıyordu. Romalılar sabun yerine kokulu yağları tercih ediyordu.
Vücut kokusuna karşı bazı deodorantlar kullanılıyordu. İlginç bir şekilde, bu ürünlerin çoğu koltuk altına sürülmek yerine ağız yoluyla tüketiliyordu. Örneğin, altın dikeni kökü şarapta kaynatılarak içilirdi.
GÜL, TARÇIN VE SAFRAN KOKAN PARFÜMLER
Her şey kötü kokmuyordu elbette. Romalılar, gül, süsen, günlük ve safran gibi esanslarla zenginleştirilmiş parfümler kullanıyordu. Cam üfleme tekniği sayesinde parfüm şişeleri yaygın hale geldi. Campania bölgesinin gülleri ve Delos’taki gül bazlı kokular büyük ilgi görüyordu.
Tütsüler, baharatlar ve aromatik yağlar sadece insanlar için değil, tanrı heykelleri için de kullanılıyordu. Arı mumu gibi sabitleyicilerle güçlendirilen bu kokular, tapınma ritüellerinin vazgeçilmez parçasıydı.
Antik Roma’nın kokuları, günümüz insanına oldukça rahatsız edici gelebilir. Ancak o dönemin insanları için bu karışım, medeniyetin doğal bir parçasıydı. Belki de tarihçi Neville Morley’in dediği gibi, bu kokular Roma’nın, hatta uygarlığın ta kendisiydi.
