Diyarbakır dahil ülke genelinde konut, arsa ve dükkan başta olmak üzere taşınmaz satışlarında tapuda belediyelerin rayiç bedeli uygulanıyor. Ancak 81 ilin tamamında da rayiç bedelli taşınmazın gerçek satış fiyatından 8-10 kat daha düşük oluyor. Bu da vergi geliri kaybına yol açması dolayısıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı, bunu önlemek için yeni sistem geliştirdi.
Bakanlık, kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında gayrimenkul piyasasını MEVA (Merkezi Emlak Veri Analiz Sistemi ile kontrole başladı.
Merkezi Emlak Veri Analiz Sistemi ile taşınmazların alım-satım ve kiralama süreçlerinden elde edilen gelirlerin daha etkin izlenip ve vergilendirilmesini sağlıyor.
MEVA sayesinde, bir gayrimenkulün gerçek satış ve kira bedeli, algoritmalar yardımıyla daha doğru şekilde belirlenebiliyor. Bu durum, hem mükelleflerin vergisel yükümlülüklerinin doğru hesaplanmasını hem de kayıt dışılığın azaltılmasını sağlıyor.
MEVA Sistemi, kısa süre önce arasında Diyarbakır'ın da yer aldığı Türkiye genelindeki 81 il merkezinde faaliyet gösteren defterdarlıklarda aktif olarak kullanılmaya başlandı. Her ilde özel olarak oluşturulan denetim ekipleri, sistem üzerinden gelen verileri analiz ederek gayrimenkul işlemlerinin gerçek değerini tespit ediyor.
Son 2-3 ay içinde gerçekleşen alım-satım işlemleri üzerinden yapılan analizlerle, tapuda beyan edilen satış bedelleri ile piyasa gerçekleri karşılaştırılıyor. Bu karşılaştırmalar sonucunda, rayiç değerinden daha düşük bedelle işlem gören taşınmazlar belirlenerek alıcı ve satıcılardan açıklama talep ediliyor.
MEVA üzerinden yapılan analizler sonucunda eksik beyan tespit edilen durumlarda, vatandaşlara ceza uygulanmadan pişmanlık hükümleri kapsamında beyanlarını düzeltme imkanı tanınıyor. Bu kapsamda, eksik ödenen harçlar gönüllü olarak tamamlanabiliyor.
Ancak açıklaması yeterli görülmeyen ve eksikliği gidermeyen işlemler, doğrudan vergi incelemesine sevk ediliyor. Bu süreç, kayıt dışı işlemlerin daha etkin bir şekilde tespit edilmesini ve vergi kaybının önüne geçilmesini sağlıyor.
Bakanlık yetkililerine göre bu dijital sistem, gayrimenkul piyasasında önemli bir dönüşüm sürecini başlatmış durumda.
