Nazmi Kahraman
İnsanlığın toprakla kurduğu bağı sağlayan karasabanın ne olduğunu ve ne işe yaradığını biliyormusunuz?
İnsanlığın topraktan daha iyi verim alabilmek amacıyla Milattan önce 5-6 bin yıllarında kullanmaya başladığı kara sabanın ilk örneklerine Mezopotamya sınırları içerisinde rastlanıyor.
Neolitik (Yeni Taş/ Cilalı Taş) döneme ait kara sabandan önce insanlar, toprağı ağaç ve sivri taşlarla eşeleyerek tohumları ekerdi. Daha fazla ürün elde etmek amacıyla insanların tohumları ekmek için kullandığı kara sabanın yerini şimdilerde pulluklar aldı.
İLK TARIM ALETİ
Kara saban, eski Türkçe “Sap” kelime kökeninden türemiştir. Özellikle insanların tarımsal faaliyetlerinin ilk çağlarında kullanılmış olan bu alet, tarlayı ekilebilir hale getirmek için çift sürerken kullanılan bir alet olarak isimlendirilir. Bu alet sayesinde insanlar toprağı diledikleri şekilde işleyebilmiş, yetiştirmek istediği tarım ürünlerini ekebilmiş ve bu sayede tarımcılıkla uğraşabilmişlerdir.
İnsanlar ilk olarak sivri taşlar ve ağaçları kullanarak toprağı işelemiş, daha sonralarda ise ilkel sabanlar icat etmişlerdir. Bu sabanlar ilk başlarda insan gücüyle kullanılmış, zamanla bazı eklentiler ve aletler sayesinde hayvan gücü ile çift sürmüşlerdir.
Teknolojinin gelişmesi ile birlikte, çift sürmek, kara sabanlar, yerine sağlam demir ürünlerinden yaptırılan pulluk ile yapılmaktadır. Tarımda traktör ve tarım makinelerinin kullanılmaya başlaması ile birlikte karasaban da tarihe karıştı.
KARA SABAN NEDİR
Karasaban çift sürmeye yarıyan bir alettir. Sağlam ağaçtan yapılmış, ön taraftaki uzun, arkada olan kısa üçgen şeklinde birbirine geçen bir düzenektir.
Öndeki uzun ağaçtan yapılmış saban okunun ucu, öküzlerin bağlı olduğu boyunduruğun ortasında bulunan halkaya geçirilir. Boyunduruğun iki ucunda ahlat ağacından yapılmış, öküzlerin boynuna geçirilen çıtalar bulunur.
Arkadaki kısa ağaçtan yapılmış saban kolu ise, çift sürerken tutma kolu olarak kullanılır. Bu iki kolun birleştiği yerde ucu ileriye çıkık bir ağaç kısım daha vardır. Buraya saban demiri geçirilir. Çift sürülürken, bu demir rahatlıkla toprağın altını üstüne getirir. Saban oku, saban kolu ve saban demirinin geçtiği bu üç parça bir kamayla tutturulur.
Kaynak. Vikipedi
