Binlerce yıldır yaşamın kesintisiz sürdüğü, farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış, zengin kültürel birikimiyle özel ve özgün bir kent olan Diyarbakır, ev sahipliği yaptığı medeniyetlerin izlerini ve akışlarını dinamik yaşamıyla harmanlayarak, kendine has bir kültür yaratan ender kentlerden biri. 
Hafızalarda hala canlılığını koruyan, 30-40 yıl öncesinin tarihi Suriçi'nin daracık sokaklarındaki avlulu evlerden taşan yaşam ritüelleri, şimdilerde dönemin tanıkları tarafından çeşitli etkinliklerle yeniden canlandırılarak geleceğe aktarılmaya çalışılıyor.

 Eski Diyarbakır'da kadınların imece usulüyle yaptıkları kış hazırlıklarından  "Şehriye Kesme" geleneği, Diyarbakır Tanıtma Kültür ve Yardımlaşma Vakfı Diyarbakı Şubesi'nin (DİTAV) "Amida Akademi Buluşmaları" kapsamında nasıl bir ritüele dönüştüğü DİTAV'ın Diyarbakır Kültür ve Sanat Evi'nde düzenlenen etkinlikle sahnelendi.
 Etkinlik, izleyenleri  bellek yolculuğuna çıkarırken, renkli görüntülere de sahne oldu.

Bembeyaz dantelli ve kanaviçeli örtülerin serildiği sedirlere ve minderlere oturan kadınlar, özenle hazırlanan beyaz dantelli büyükçe bir örtü etrafında konumlanarak türküler, şarkılar, maniler ve hikayeler eşliğinde önceden hazırlanan hamur ile şehriyelerini kesti, izleyenlere unutulmaz anlar yaşattı.

7F7B7Cc5 342C 4D19 97A8 E67Bab5C86Df (1)
zaman zaman duygusal anların da yaşandığı etkinlikte, şehriye kesme geleneğinin önemli ritüellerinden olan şerbet, akide şekeri , lokum da davetlilere ve katılımcılara ikram edildi.

0937Fbdc 0Ede 4C56 8F6C D504De281B88DİTAV Yönetim Kurulu Üyesi ve kent hafızasına ilişkin yazdığı kitaplarıyla tanınan yazar Birsen İnal, "Amida Akademi Buluşmaları" kapsamında, kentin çok eski bir geleneği olan ve Diyarbakır mutfağının vazgeçilmez hazırlıklarından olan  "Şehriye kesme" etkinliği düzenlediklerini söyledi.
 Kent hafızasında önemli bir kış hazırlığı olan şehriye kesmenin özel bir hazırlık süreci olduğunu ifade eden İnal, şu bilgileri verdi:
"Şehriye, hem ev ekonomisine katkı hem de  kış hazırlığı için önemli bir ritüeldi. Kadınlar, günler öncesinden hazırlığa başlardı. Oturulacak sedir hazırlanır, üzerine kanaviçeli örtüler, yastıklar konur. Yerde oturmak için konulan minderler, yıkanır temizlenir. Şehriye hamurunun konduğu kuşhana (bakır tencere)  ile  sade yağın konulacağı üsküre  (küçük boy tas) bile  kalaya gönderilir, temizlenirdi. Hamurun üzerine örtülecek dantelli örtü yıkanırdı. Şehriyenin kesileceği dantel ve kanaviçeli örtüler bembeyaz yıkanır, gerekirse yaması yapılırdı. Böylece  en ince detayına kadar bir ön hazırlık yapılırdı."

038D6943 F755 40E4 Ba79 Acf1C4B005D9
Şarkılar, türküler, maniler...

Şehriye kesmek için buluşulacak odanın hazırlanmasından sonra şehriye kesme sırasındaki küçük molalarda bakır kadehlerde ikram edilecek şerbetin yanı sıra  akide şekeri ve lokumun da hazırlandığını aktaran İnal, ritüli şöyle aktarmaya  devam etti:
"Şehriye geleneği genelikle imece usulu mahallece yapılırdı. sadece bir ev yapmazdı. Kim elini tez  tutarsa, önce ondan başlanırdı.  Adeta bayram sevinci edasıyla ilan yapılırdı. Bütün kadınlar şehriye odasında toplandırdı.
Ayrıca bir oturma adabı da vardı. En yukarı başta yaşlı kadınlar ile ağzı laf yapan nüktedan, mani, türkü, hikaye anlatan kadınlar baş köşede otururdu.  En baş kısımda da genellik hizmet edecek genç kızlar kadınlar otururdu. şehriye kesimi yapılırken mutlaka  tatlı tatlı iki  dedikodunun da beli kırılırdı. Fıkra bilen fıkrasını anlatırdı, şarkı, türkü  söylenirdi. Çok renkli bir kültürümüz vardı. Bir dönem Diyarbakır'da büyük heyecan ve özlemle beklenen şehriye kesme  kültürünü yaşatmak, gelecek nesillere aktarmaktır bizim amacımız."

3Efe3407 Ba2E 4C31 9C43 532511A22216

Kavrulan şehriyenin mahalleyi saran kokusu

İnal, kesilen şehriyelerin beyaz örtüler üzerinde evde bir iki gün kuruduktan sonra mahalle fırınına götürüldüğünü belirterek, burada harlı olmayan ateşte yavaş yavaş kavrulduğunu anlattı.
Daha sonra fırından alınan şehriyenin eve getirildiğini aktaran İnal, "Bu sırada bütün mahale mis gibi kokardı.Ev sahibi daha sonra bunu bulgura katar, pişirir ve konu komşuya sahan  sahan dağıtırdı. Kadınların sosyalleştiği, dayanıştığı ve eğlendiği olağanüstü güzel bir geleneğimizdi şehriye kesme." diye konuştu.
Sosyal medya platformunda kurduğu "Diyarbakır'ın Kadınları  Kulübü 21" ile  Diyarbakırlı ve Diyarbakır'a gönül bağı kuran  3 bini aşkın kadının buluşmasını sağlayan Ayhan Uludağ Kızıldağ da   DİTAV'ın düzenlediği etkinliğe  Birsen İnal'ın davet üzerine Ankara'dan geldiğini söyledi.
Diyarbakırlılar olarak şehriye kesme geleneğini tekrar yaşatmak üzere buluştuklarını ifade eden Kızıldağ, "DİTAV'ın düzenlemiş olduğu büyüklerimizin   evlerde yapılan şehriye kesme  geleneğini tekrar yaşatmak için biraradayız.  Kış hazırlığı kapsamında biraraya gelip imece usulü ve birlik ve beraberlik ve dayanışma içinde şehriye kesme geleneğini gençlerimize  aktarmak, anlatmak çalıyoruz" şeklinde konuştu.