Diyarbakır’ın Çüngüş ilçesi sınırlarındaki 2 bin 200 rakımlı Bosman Dağı'nda keşfedilen yeni bir ters lale türü, Türkiye florasına ve dünya botanik literatürüne önemli bir katkı sundu.
''Fritillaria avzemiae'' adı verilen ve Türkçede ''Sarıkız lalesi'' olarak adlandırılan bu endemik bitki, Türkiye’nin tescillenen 56. ters lale türü oldu.
KEŞİF DOĞA TUTKUSUYLA BAŞLADI
13 yıldır çiçek ve kelebek fotoğrafları çeken Diyarbakırlı doğa fotoğrafçısı ve özel eğitim öğretmeni Muhammed Yalçın, geçtiğimiz yıl Fırat Nehri Havzası'nda gerçekleştirdiği doğa yürüyüşü sırasında Bosman Dağı'nın zirvesinde farklı bir ters lale ile karşılaştı.
Yalçın, dikkatini çeken bu türün fotoğraflarını çekerek uzman biyologlarla paylaştı. Aynı dönemde, Elazığ’da yaşayan biyolog Veysel Sonay da benzer bir örneği Hazar Dağı’nda görüntüledi. İki keşfin bir araya gelmesiyle akademik bir araştırma başlatıldı.
AKADEMİK İŞ BİRLİĞİYLE YENİ TÜR TESCİLLENDİ
Aksaray Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehtap Tekşen, Doç. Dr. Mehmet Maruf Balos, Dr. Mustafa Keskin, Veysel Sonay ve Muhammed Yalçın’ın yer aldığı ekip tarafından yapılan detaylı incelemeler sonucunda bu ters lalenin daha önce bilimsel literatürde yer almadığı belirlendi.
Biyolog Veysel Sonay’ın kızı Avzem’in adından esinlenerek “Fritillaria avzemiae” adı verilen bu yeni tür, International Journal Of Nature And Life Sciences adlı uluslararası akademik dergide yayımlandı.
“TÜRKİYE, DÜNYADA TERS LALE ZENGİNLİĞİNİN MERKEZİ”
Muhammed Yalçın, çocukluğundan bu yana doğaya olan ilgisini fotoğrafçılıkla birleştirerek sayısız kelebek ve bitki türünü kayıt altına aldığını belirtti.
Yalçın, ''Dünyada yaklaşık 170 ters lale türü var. Bu yeni keşifle birlikte 56’sı Türkiye’de bulunuyor. Yani dünya genelindeki ters lalelerin üçte biri ülkemizde yetişiyor'' dedi.
Daha önce Çermik’te keşfettiği ters lalenin de Türkiye’nin 53’üncü türü olarak kayıtlara geçtiğini hatırlatan Yalçın, doğa yürüyüşleri sayesinde Anadolu’nun bitki zenginliğini ortaya çıkarmaya devam edeceğini vurguladı.
KOPARMANIN BEDELİ AĞIR
Ters lalelerin koparılmasının yasak olduğunu hatırlatan Yalçın, bu türlerin korunmasının büyük önem taşıdığını belirtti. “Ters lale koparmanın cezası 557 bin 212 lira. Her yeni tür, Anadolu’nun eşsiz florasının bir yansımasıdır,” dedi.
Biyolog Veysel Sonay ise bu türün kızının adıyla bilim dünyasına kazandırılmasının kendisi için ayrı bir mutluluk kaynağı olduğunu ifade etti. Sonay, bölgede türlerin korunması ve yeni keşiflerin yapılması için çalışmaları sürdüreceklerini kaydetti.
Yeni keşfedilen Sarıkız lalesi, hem bilim dünyasında hem de doğa severler arasında büyük heyecan yarattı.
