Uzmanlar,mikro kirleticiler ve endokrin bozucuların doğal yaşam için ciddi tehdit oluşturduğuna dikkat çekiyor.
Artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla üretimi hızlandırabilmek için birçok sektörde kimyasal kullanımı yaygınlaşırken, bu hızlı üretim nedeniyle atmosfere, toprağa ve suya çok sayıda kirletici karışıyor.
Kimyasal kullanımından kaynaklanan kirleticiler arasında ilaç sanayisi kaynaklı endokrin bozucular ve çevrede çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük olan mikro kirleticiler başta geliyor.
Necmettin Erbakan Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Hidrolik Ana Bilim Dalı Başkanı ve Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Çevre, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği Çalışma Grubu Yürütücüsü Prof. Dr. Mehmet Emin Aydın, mikro kirleticiler ve endokrin bozucuları, nanogram veya mikrogram boyutunda olan, çevre ve insan sağlığına zararlı oldukları bilinen, genellikle çevredeki doğal bozulma süreçlerine dayanıklı, kalıcı kirleticiler olarak tanımladı.
Aydın, mikro kirleticilerin organik ve inorganik olmak üzere 2 gruba ayrıldığını, bu bileşiklerin bazılarının kanserojen ve toksik etki gösterip çevre ve insan sağlığına zarar verebildiğini belirtti.
Pestisitler, poliaromatik hidrokarbonlar, poliklorlu bifeniller gibi organik mikro kirleticilerin aynı zamanda endokrin bozucu olduğunu kaydeden Aydın, yer kabuğunda doğal olarak bulunan ve bozulmaları veya yok olmaları mümkün olmayan ağır metallerin inorganik mikro kirleticiler sınıfına girdiğini, genel olarak toksik olan ve çevre kirliliğine yol açan bu gruba kurşun, kadminyum, krom, demir, kobalt, bakır, nikel, cıva ve çinko olmak üzere 60'ın üzerinde metalin dahil edilebileceğini kaydetti.
OYUNCAKLARA DİKKAT
Endokrin bozucuların, basit olarak normal hormonal fonksiyonları etkileyen kimyasallar veya kimyasal karışımlar olarak tarif edilebileceğini aktaran Aydın, şunları söyledi:
"Küresel olarak kullanılan 50 milyondan fazla kimyasal madde var ve bunların 1000'den fazlası endokrin bozucu. Doğal olanlar, gıdalarda bulunabilen fitoöstrojendir. Sentetik olanlar ise mikro kirleticiler, pestisitler, plastikleştiriciler, tıbbi ilaçlar gibi kimyasallardır. Endokrin bozucuların bir kısmı kozmetik yani kişisel bakım ürünlerinde de var. Bunlar gıda ve içecek ambalajları gibi plastik maddelerde, oyuncaklarda, halılar ve böcek ilaçları dahil günlük kullanılan birçok üründe bulunuyor. Mobilyalarda ve bazı tekstil ürünlerinde kullanılan alev geciktirici kimyasallar da endokrin bozucudur."
(AA)
