Nazmi Kahraman
Günümüzde eskisi kadar rağbet görmeyen yemenilerin yapımı için 5 hayvanın derisi kullanılıyor.
Bir zamanlar oldukça rağbet gören yemeni günümüzde az da olsa üretiliyor. Yemeniy, eskisi kadar olmasa da tercih edenler bulunuyor. Yemeniler, belli bölgelerde az sayıda kalan ustalar tarafından üretiliyor.
Yemeni ayakkabıları bağsız, yumuşak ve kullanışlı olduğu için genellikle Diyarbakır, Gaziantep, Şanlıurfa, Kahramanmaraş, Adana, Kilis ve Antakya'da yaşayan vatandaşlar tarafından tercih ediliyor.
HALEP'TEN ANADOLU'YA GELDİ
''Yemenimde hâre var, yüreğimde yâre var'' diye başlayan türküsü de olan Yemeniler 650-700 yıllık geçmişe sahip. Yemeniler, Suriye Halep'ten Anadolu'ya getirildi.
Yemen'de yaşayan Yemen-i Ekber isimli bir ayakkabıcı yani köşger tarafından yapıldığı rivayet edilir.
Bu ayakkabının ünü kısa bir zaman sonra Yemen'den Halep'e ve oradan da anadoluya yayılır.
Aslen Farsça kökenli olan bu kelime ’keşger’ ayakkabı yapan anlamına geliyor. Yemeniciliğe ‘köşgercilik ‘ yemeni yapanlara ‘köşger’, bu işin ustasına da ‘köşger ustası‘ denilmektedir. Yemeniciliğe ‘köşgercilik ‘ yemeni yapanlara ‘köşger’, bu işin ustasına da ‘köşger ustası‘ denilmektedir.
Yemeniler, Diyarbakır'ın yanı sıra Gaziantep, Şanlıurfa, Kahramanmaraş, Adana, Kilis ve Antakya'da yaşayan vatandaşlar tarafından kullanılmaktadır.
YEMENİ 5 HAYVAN DERİSİDEN YAPILIYOR
Yemeni ayakkabılarının üstü kırmızı ya da siyah deriden, tabanı köseleden yapılan topuksuz ayakkabılardır.
Yemeni ayakkabılarının yapımında 5 hayvan derisi kullanılıyor. Ayakkabının alt tabanı sığır veya manda derisinden, yüzü keçi derisinden, iç astarı koyun derisinden, iç tabanı keçi veya sığır derisinden, kenarları ise oğlak derisinden yapılmaktadır.
Yemeni gön ve yüz olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Gön yani taban, sert olması için manda yada sığır derisinden yapılmaktadır. Yüz kısmı ise sırt ile birleştirilmiş çirişle birbirine yapıştırılmış sahtiyan ve meşinden oluşmaktadır.
Kalıplanan yemeninin etrafı düzgünce kesildikten sonra kalıptan çıkarılır. Elle kenar dikişleri yapılır. Bu ayakkabılara şekil verirken keski, kütük, muşta, biz, iğne, dikiş ağacı, bileği taşı, kösele taşı, kiy ölmesi, pastam, diresken, pepkiç, huval, pisak, ve endaze adı verilen aletler kullanılmaktadır. Yemeni yaparken gön , sahtiyan, meşin, sizi kayışı, iplik , mum, çiriş ve kil gibi doğal malzemeler kullanılır.
Yemeniler tamamen doğal derilerden imal edildiği için gözeneklidir. Yani deri hava alır. Bu da ayakta mantar ve nasır oluşumunu önler.
Giyildikçe ayağın şeklini aldığından ortopediktir. Üst ve alt taban arasına yerleştirilen kil, insanın vücudunda biriken elektriği toprağa verir ve ayakta koku yapmaz.
Yemeni ayakkabıları, Osmanlı İmparatorluğu döneminde, görev yapan muhafızlar da kullanıyorlardı.
Kaynak. Vikipedia
