Diyarbakır’da yayınlanan ilk özel gazete olan “Peyman”ın 114 yıl önce çıkarıldığını biliyor muydunuz?
Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Derneği (DKVD) kentin geçmişi ile ilgili pek çok kişinin bilmediği bir gerçeği daha sosyal medya hesaplarında paylaştı.
114 YIL ÖNCE DİYARBAKIR’DA ÇIKARTILAN İLK ÖZEL GAZETE
DKVD’nin paylaşımına göre, Peymân Gazetesi II. Meşrutiyet ilanının rahatlattığı ortamın etkisiyle İttihat ve Terakki’nin Diyarbekir temsilcileri Mehmed Ziya (Ziya Gökalp), Mirikatibizâde Ahmet Cemil (Asena), Diyarbekir Mekteb-i Rüştiye-i Askeriyyesi Dâhiliye Zâbıti Yüzbaşı Mazhar, Mirikatibizâde Şükrü Bey tarafından Diyarbakır’da 1909 yılında çıkarılan ilk özel gazetedir
Gazetenin imtiyaz sahibi ve mesul müdürü Mirikâtibizâde Şükrü Bey iken, yazar kadrosu da çoğunlukla gazetenin kurucularından oluşur. Farsça’dan Türkçe’ye geçmiş olan Peymân sözcüğü ‘’anlaşma, yemin’’ anlamına gelir. Gazetenin dili ise Farsça ve Arapça ağırlıklı Osmanlı Türkçesidir. İlk sayısında gazetenin amacının “Doğu’nun hikmet ile Batı dünyasının biliminin karışımından millî bir Osmanlı medeniyeti inşa etmek’’ olduğu yazılır.
“MEŞRUTİYET ÖNCESİNİ SERT DİLLE ELEŞTİRİR”
Gazetenin kapağında ise “Müstakîl’el-efkâr Osmanlı Gazetesidir” diye bir ibare de yer alır. Gazete, fikren daha yakın olduğu İttihat ve Terâkki Cemiyeti’nin politikaları sebebiyle meşrûtiyet öncesi dönemi sert bir dille eleştirir. O dönemi bir istibdâd, bir zulüm, bir işkence dönemi olarak dile getiren gazete yazarları, bu düşüncelerini hemen her sayıda birer makale ile belirtirler.
İttihat ve Terakki Cemiyeti üyeleri II. Meşrutiyet’in ilanı ile beraber ön planda tuttukları ve propaganda malzemesi olarak kullandıkları hürriyet, eşitlik ve adalet konularını daha rahat dile getirmeye başlarlar. Bu düşünceleri halk tabanında yaymak dönemin en hızlı iletişim aracı olan basın yayın yoluyla mümkündür.
Cemiyet, vilâyetlerde şubeler açıp, kendisine yakın fikir adamları aracılığıyla gazeteler kurdurarak, yeni düzeni meşrulaştırmak için eski düzeni mümkün mertebe karalama kampanyasına tabi tutar. Tam da bu amaçla kurulan gazetelerden biri de Peymân gazetesidir.
