Tarihi çok eskiye dayanan Diyarbakır, yıllar boyunca bir çok medeniyete ev sahipliği yapmış. Farklı dine mensup bir çok insanın birlikte kardeşçe yaşadığı kentin tarihi ile ilgili kayıtlara baktığınızda, bu durumu net bir şekilde görebiliyorsunuz.
12 Mart 1869 yılında yapılan sayımın sonuçları kayıtlarda ayrıntılarıyla yer alıyor. Sayım sonuçları için eski belgelerde şu ifadeler kullanılmış:
"Diyarbakır Merkezi'nde yapılan sayım sonuçlanmış olup, aşağıda açıklanmıştır. Tahrir Müdürlüğü'nden açıklanan cetvele göre; Diyarbekir'in merkezinde 1 vilayet konağı ve harem dairesi, 1 Liva Hükümet Konağı, Dörtbin ikiyüz yirmi dokuz (4229) hane 1840 dükkan, 31 mağaza, 76 kereste vesaire ambarı, 8 han, 12 hamam, 34 kahvehane, 28 değirmen, 6 pirinç dingi, 24 bulgur dingi, 36 furun, 159 ahır, 288 arasa, 2 bekçi odası, 2 samanlık, bir balıklı gusulhanesi, 12 Bezirhane, 4 meyhane, 2 salahhane, 1 kireçhane, 1 midmanhane (kefalet sandığı), 2 sabunhane, 2 direkhane, 1 menzilhane, 1 postahane, 1 casshane (alçıhane), 7 karakol, 29 dabakhane, 4 dabakhane odaları, 1 haşırhane, 1 bardak atölyesi, 2 patrikhane, 1 eski timarhane, 1 eski damgahane, 21 boyahane, 1 islahhane, 6 iplikhane, 1 tahmishane, 1 muvakithane, 1 su terazüsi, 1 su hayrathanesi, 15 Hanefi camiişerifi, 4 Şafii camiişerifi, 2 cami arsası, 30 mescidişerif, 11 türbe-i şerife, 1 darül kurra, 5 tekke, 6 medrese, 1 rüşdiye mektebi... 11 İslam mektebi. 3 Ermeni mektebi, 1 Protestan mektebi, 1 Rum mektebi, 1 Rum Katolik mektebi, 1 Keldani mektebi, 1 Süryani mektebi, 1 Yahudi mektebi, 1 Zaptiye merkezi, 1 polis ve 1 Redif deposu, 8 kale kapısı, 167 kale meğazeleri (Burç odaları), 13 kilise, 1 Yahudi havrası, 9 böceklik, 11 kasr, 149 tarla, 308 bahçe, 22 kavaklık, 85 buz gölü, 17 buzhane, 24 bostan, 7 bağ, 1 bakır atölyesi, 1 gümrük hanı, 8 Islam kabristanı, 4 Hristiyan mezarlığı, 1 Yahudi mezarlığı, Dicle kenarında iki odun iskelesi olup, toplam alarak 8099 muskalat ve arazi mevcut olduğu gösterilmiştir."
O zamanki nüfus 21 bin 272
Kayıtlarda, kentin nüfusu da ayrıntılı olarak yer alıyor. İşte o zaman Diyarbakır'da yaşayan nüfus ve ayrıntılar:
"Bunun yanında mevcut nüfus cetvelinde 4781 erkek ve 5033 kadın Müslüman, 357 erkek ve 3276 kadın Ermeni, 747 erkek ve 687 kadın Süryani, 428 erkek ve 403 kadın Ermeni Katoliği, 179 erkek ve 126 kadın Rum, 94 erkek ve 80 kadın Süryani Katoliği, 508 erkek ve 466 kadın Keldani, 25 erkek ve 30 kadın Rum Katoliği, 318 erkek ve 332 kadın Protestan, 143 erkek ve 137 kadın Yahudi. Ki; toplam 21.372 erkek ve kadın olduğu tespit edilmiştir."+
