Parasal sıkılaştırma, merkez bankalarının, fiyat istikrarını sağlamak için uyguladığı bir para politikasıdır. Bu politika, para arzını azaltmak veya yavaşlatmak amacıyla faiz oranlarını artırmayı ve diğer araçları kullanmayı içerir. Parasal sıkılaştırma, enflasyonu düşürmeyi, para biriminin değerini korumayı ve finansal istikrarı sağlamayı amaçlar. Ancak parasal sıkılaştırmanın ekonomik büyümeyi yavaşlatma, kamu borcunu artırma ve reel sektörü zorlama gibi olumsuz etkileri de olabilir.
PARASAL SIKILAŞTIRMA NEDİR?
Parasal sıkılaştırma, merkez bankalarının, fiyat istikrarını sağlamak amacıyla uyguladığı bir para politikasıdır. Bu politika, ekonomik istikrarın bozulduğu ve enflasyon riskinin arttığı dönemlerde, faiz oranlarını artırmayı ve ekonomiye sunulan para miktarını azaltmayı içerir. Bu şekilde, ekonomik faaliyeti ve enflasyon baskısını yavaşlatmayı, enflasyonu kontrol etmeyi, para biriminin değerini korumayı veya finansal istikrarı sağlamayı amaçlar
PARASAL SIKILAŞTIRMA NASIL UYGULANIR?
Parasal sıkılaştırma uygulamak için merkez bankalarının elinde çeşitli araçlar bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi faiz oranlarıdır. Merkez bankası, piyasaya verdiği kredi faiz oranlarını yükselterek, kredi talebini ve para arzını azaltabilir. Böylece, ekonomideki harcamaları ve talebi kısarak, enflasyonu düşürebilir. Ayrıca merkez bankası, zorunlu karşılık oranlarını artırarak, bankaların ellerinde tutması gereken nakit miktarını yükseltebilir. Bu da bankaların kredi verme imkanını azaltarak, para arzını daraltabilir. Bir diğer araç da reeskont oranlarıdır. Merkez bankası, reeskont oranlarını yükselterek, bankaların kendisinden aldığı kredilerin maliyetini artırabilir. Bu da bankaların merkez bankasına başvurma ihtiyacını azaltarak, piyasadan çekilen parayı azaltabilir.
PARASAL SIKILAŞTIRMANIN ETKİLERİ NELERDİR?
Parasal sıkılaştırmanın ekonomi üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkileri olabilir.
Parasal sıkılaştırmanın olumlu etkileri şunlardır:
ENFLASYONU DÜŞÜRÜR
Parasal sıkılaştırma ile para arzının azaltılması ve faiz oranlarının yükseltilmesi, ekonomideki harcamaları ve talebi azaltarak, fiyat artışlarını yavaşlatır. Böylece enflasyon düşer ve fiyat istikrarı sağlanır.
Para biriminin değerini korur: Parasal sıkılaştırma ile faiz oranlarının yükseltilmesi, para birimine olan talebi artırarak, kurun düşmesini sağlar. Böylece para biriminin değeri korunur ve dış ticaret açığı azalır.
FİNANSAL İSTİKRARI SAĞLAR
Parasal sıkılaştırma ile ekonomideki aşırı ısınma ve balon oluşumu engellenerek, finansal piyasaların sağlıklı işleyişi desteklenir. Böylece finansal kriz riski azalır.
Parasal sıkılaştırmanın olumsuz etkileri şunlardır:
EKONOMİK BÜYÜMEYİ YAVAŞLATIR
Parasal sıkılaştırma ile para arzının azaltılması ve faiz oranlarının yükseltilmesi, ekonomideki yatırım ve tüketim harcamalarını azaltarak, ekonomik büyümeyi yavaşlatır. Böylece işsizlik artar ve gelir dağılımı bozulur.
Kamu borcunu artırır: Parasal sıkılaştırma ile faiz oranlarının yükseltilmesi, kamu borcunun maliyetini de artırarak, bütçe açığını büyütür. Böylece kamu borcu artar ve kamu maliyesi zorlanır.
REEL SEKTÖRÜ ZORLAR
Parasal sıkılaştırma ile kredi faiz oranlarının yükseltilmesi, reel sektörün krediye erişimini zorlaştırarak, üretim ve istihdamı olumsuz etkiler. Böylece reel sektörün rekabet gücü azalır ve iflas riski artar
