Meral Özdemir
Diyarbakırlı halk ozanı aşık Melül, 1. Ermeni ayaklanmasını yazdığı dizelerle eleştirince bir Ermeni tarafından öldürüldü.
Diyarbakır'da yetişen halk ozanları arasında gayrimüslümler de bulunuyor. Bunlardan biri de Levon olan adını değiştirerek Melül adını alan Ermeni halk ozanı.
Diyarbakırlı tarih araştırmacısı Şevket Beyzanoğlu, ''Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları'' ansiklopedisinde, Âşık Melül ile ilgili bir rivâyete değiniyor. Beysanoğlu, araştırmalarında aşık Melül ile igili şu biglilere yer veriyor:
KENDİ VATANDAŞI TARAFINDAN ÖLDÜRÜLDÜ
''Asıl adı Levon olan bu ozan Ermeni kökenlidir. Babası Ermuş’un puşu ve mantin dokuma tezgâhlarında usta idi. Taşnak ve Hınçak komitelerine bağlı tahrik ve teşvikleriyle 20 Ekim 1895’te Diyarbakır’da meydana gelen ve üç gün süren I. Ermeni olayına dair yazdığı destanda bu komitelere mensup sergerdeleri (gönüllü savaşcı, kötü işelerde elebaşı) ağır bir dille taşladığı için aynı yıl sonlarına doğru bir Ermeni tarafından öldürüldüğü söylenmektedir.
Âşık Melûl’ün bu destanı henüz bulunamamıştır. Taradığımız cönklerde, (eskiden, saz ozanlarının şiirlerini topladığı, kimi zaman başka saz ozanlarının şiirlerine de yer verdiği, eni boyuna göre uzun olan ve uzunlamasına açılan, deri kaplı şiir defteri) yalnız iki mayası (Türk Halk Müziğinde uzun hava türlerinden biri) vardır.''
Âşık Melül’ün 1895’teki olayların öncülerini taşladığı destanı ve bugüne kadar sadece bir nölümü ulaşan destanında, şöyle diyorbugüne ulaşmamış.
Âşık Melül bilinen bir türküsünde şöyle diyor:
Âşık Melül’ün 1895’teki olayların öncülerini taşladığı destanı nedeni öldürüldüğünden söz ediyor. Fakat, Âşık Melül’ün öldürülmesine neden olduğu belirtilen destanı bugüne ulaşmamış.
Âşık Melül bilinen bir türküsünde şöyle diyor:
Yüzüm gülmez gam eksilmez aradan
Ayrılalı kaşı gözü karadan
Ver muradım yeri göğü yaradan
Melül aşık çaresi var yanınca
*canfese benzeyen bir tür ipekli, değerli kumaş
KAYNAK FOTOĞRAF: antolojidiyarbakır
