Özgür Ayaydın
6 Şubatta meydana gelen ve tüm Türkiye’yi yasa boğan Kahramanmaraş merkezli depremlerde, binlerce kişi hayatını kaybetmiş, bir o kadar kişi de yaralanmıştı. Binlerce binanın yıkıldığı, hasar aldığı depremde, Diyarbakır’da da 7 bina yıkılmış 411 kişi hayatını kaybetmişti.
Depremden etkilenen yapılar arasında tarihi eserler de vardı. Deprem sonrası Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü kentteki 901 tescilli yapıda incelemelerde bulunmuş, 270’nin ağır, orta ve az hasarlı olduğunu tespit etmişti. Bu yapılar arasında Diyarbakır’ın sembolü olan dört ayaklı minare, surlar, camiler ve Saint George Kilisesi de vardı.
Projeler hazırlandıktan sonra bu yapılarda restorasyon çalışmaları başlatıldı. Tarihi İçkalede bulunan tescilli 14 eserden biri ve 1700 yıllık olan Saint George Kilisesindeki çalışmalar hızla devam ediyor.
Duvarlarında çatlaklar oluşan kilisedeki güçlendirme çalışmaları devam ediyor. Aynı zamanda kentin sanat galerilerinden biri olan Saint George Kilisesi, deprem öncesi binlerce kişi tarafından ziyaret ediliyordu. 3.Yüzyılda inşaa edildiği düşünülen ve halk arasında Kara Papaz Kilisesi de olarak bilinen kilisenin Roma döneminde ateş tapınağı, Artuklular döneminde ise sarayın hamamı olarak kullanıldığı tahmin ediliyor.
Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, deprem olduktan hemen sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ilgili birimlerinin hasar tespit çalışmalarına başladığını belirterek, “Bu kapsamda 901 tane tescilli taşınmaz kültür varlığının hasar tespit çalışmaları yapıldı. Bunlardan 10 tanesi ağır hasarlı, 95 tanesi orta hasarlı, 165 tanesi az hasarlı, 572 tanesi de hasarsız olarak tespit edildi. Akabinde restorasyon ve proje çalışmalarına ağırlık verildi. Özellikle depremde zarar gören tescilli taşınmazların projesi olanların uygulamasına yönelik hazırlıklar ivedilikle başlatıldı.” dedi
Projesi olmayan ancak depremde zarar gören tescilli taşınmazlar ile ilgili projelendirme süreçlerinin hızla hayata geçirildiğini anlatan Koç, şöyle dedi:
“İçkale yerleşkesinin Kuzey Doğu köşesinde Saint George Kilisesi yer alıyor. Bu da 3. Ve 4. Yüzyılda Roma döneminde kalan Diyarbakır’ın simgesel, anıtsal yapılarından bir tanesi. Depremde özellikle yapının Doğu Batı eksenindeki Güney cephesindeki duvarlarında ciddi anlamda çatlamalar meydana geldi. Hemen akabinde biz proje çalışmalarını başlattık. Bu çerçevede zemin etüt raporları hazırlandı. Ve elde edilen veriler çerçevesinde de statik projeler hazırlanarak ilgili koruma kurulundan onaylandı. Haziran ayı içerisinde de restorasyon ihale süreçleri gerçekleştirilerek temmuzda da yer teslimini yaptık. 2024 Ekim ayı içerisinde de restorasyon çalışmalarının tamamlanmasını hedefliyoruz. Yapıda özellikle Kuzey eksendeki Doğu Batı eksenindeki duvarlarda ciddi anlamda çatlamalar, kubbe ve taşıyıcı duvarlarda ayırışmalar gözlendiği için buna yönelik statik müdahaleler şu anda yürütülüyor. Askılama çalışmaları yapıldı. Şu an içeride de hem güçlendirilmeye yönelik müdahaleler, hem de restorasyon süreçleri devam ettirilmektedir.”
Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, kent genelinde devam eden restorasyon çalışmaları ile ilgili bilgi de verdi, deprem sonrasında bütün tescilli yapılarda gerek proje, gerek restorasyon anlamında yoğun çalışmaların olduğunu anlattı.
