Kuzey Işıklarını hafta sonu Kuzey Yarım Küre’de yer alan çok sayıda ülkeden izlemek mümkün oldu. Kuzey ışıklarını izleme imkanı bulan şanslı ülkelerden biri de Türkiye oldu.
"Aurora Borealis" adıyla da bilinen Kuzey Işıkları, ABD, Kanada, İngiltere, Macaristan, Ukrayna gibi çok sayıda ülkede ortaya çıkarken, Türkiye’den de sosyal medya kullanıcıları pembe, kırmızı ve yeşile bürünmüş gökyüzünün fotoğraflarını paylaştı.
Güneş uzmanları Dünya’yı etkileyecek bir jeomanyetik fırtına sayesinde hafta sonu çok sayıda yerden Kuzey Işıkları’nı izlemenin mümkün olacağını açıklamıştı.
KUZEY IŞIKLARI NEDİR?
Kuzey Işıkları, kutup bölgelerinde gökyüzünde görülen, yeryüzünün manyetik alanı ile Güneş’ten gelen yüklü parçacıkların etkileşimi sonucu ortaya çıkan doğal ışımalardır. Kuzey Işıkları, “Aurora Borealis” adıyla da bilinir. Kuzey enlemlerde bu etki aurora borealis veya kuzey ışıkları olarak adlandırılır. Aurora borealis’in görünme olasılığı, kuzey manyetik kutbuna yaklaştıkça artar. Manyetik kutbun yakınlarında oluşan auroralar tam 90 derece; ancak uzaktan kuzey ufkunu yeşilimsi bir parlaklıkla, bazen de güneş alışılmamış bir yönden doğuyormuş gibi soluk bir kırmızıyla aydınlatırlar. Aurora borealis sıklıkla gündönümlerinde oluşur.
Kuzey Işıkları, gökyüzünde kırmızı, yeşil, mavi, mor gibi farklı renklerde görülebilir. Renklerin oluşması, yüklü parçacıkların atmosferdeki farklı gaz molekülleriyle çarpışmasına bağlıdır. Örneğin, yeşil renk oksijen molekülleriyle, kırmızı renk azot molekülleriyle ilişkilidir.
KUZEY IŞIKLARI NASIL OLUŞUR?
Kuzey Işıkları’nın oluşması için, Güneş’ten gelen yüklü parçacıkların yeryüzünün manyetik alanıyla etkileşime girmesi gerekir. Güneş’ten sürekli olarak yüklü parçacık akışı gelir. Bu akışa güneş rüzgarı denir. Güneş rüzgarı, yeryüzünün manyetik alanı tarafından büyük ölçüde savuşturulur. Ancak, bazen güneş rüzgarı çok güçlü olabilir. Bu durumda, yeryüzünün manyetik alanı zayıflar ve bazı yüklü parçacıklar atmosfere girebilir. Atmosferdeki gaz molekülleriyle çarpışan yüklü parçacıklar, ışık enerjisi yayarak aurorayı oluştururlar.
Güneş rüzgarının gücü, güneşin aktivitesine bağlıdır. Güneş, yaklaşık 11 yılda bir güneş lekesi döngüsü yaşar. Güneş lekeleri, güneşin yüzeyindeki koyu renkli alanlardır. Bu alanlar, güneşin manyetik alanının kırıldığı yerlerdir. Güneş lekeleri, güneşin yüzeyinde patlamalara ve güneş rüzgarının hızlanmasına neden olur. Bu patlamalara güneş fırtınası denir. Güneş fırtınaları, yeryüzünün manyetik alanını etkileyerek jeomanyetik fırtınalar oluşturur. Jeomanyetik fırtınalar, auroraların oluşmasını kolaylaştırır.
KUZEY IŞIKLARI TÜRKİYE’DE NASIL GÖRÜLDÜ?
Kuzey Işıkları, genellikle kutup bölgelerinde görülür. Ancak, nadiren ılıman enlemlerde de görülebilir. Bunun için, güneş rüzgarının çok güçlü olması ve yeryüzünün manyetik alanının zayıflaması gerekir. Bu durumda, aurorasal oval denilen, auroraların görüldüğü bölge genişler ve daha güneye kayar.
Türkiye’de Kuzey Işıkları’nın görülmesi, Dünya’ya çarpan güçlü bir güneş fırtınası sebebiyledir. Bu fırtına, jeomanyetik fırtınaya neden olarak aurorasal ovali genişletti. Böylece, Türkiye’nin kuzey bölgelerinde Kuzey Işıkları izlenebildi. Bu olay, çok nadir görülen bir doğa harikasıdır.
