Uluslararası bir araştırma ekibi, 616 dili kapsayan geniş çaplı bir sözlük analizine imza attı. İngilizce ile bu diller arasında çeviri yapan 1574 iki dilli sözlük taranarak hangi kavramın hangi dilde daha fazla kelimeyle karşılandığı incelendi.
Araştırmanın temel amacının; dillerin, belirli kavramlara ne ölçüde kelime ayırdığını analiz ederek kültürel öncelikleri ortaya koymak olduğu bildirildi.
''KAR'' İÇİN EN ZENGİN DİL
Efsanelere ve şehir mitlerine sıkça konu olan ''İnuitlerin kar için onlarca farklı kelimesi var'' iddiası, bu araştırmayla bilimsel olarak test edildi.
Sonuç: Gerçek! 616 dil arasında, "kar" kelimesiyle ilgili en fazla özel terim Doğu Kanada İnuitçesinde bulundu.
Bu dilde, "sert karda gürültülü yürümek" anlamına gelen ''kikalukpok'' ve "ilk kar yağışı" anlamındaki ''apingaut'' gibi son derece özgün kelimelerin yer aldığı, Batı Kanada ve Kuzey Alaska İnuitçelerinin de benzer şekilde yüksek puan aldığı işfade edildi.
JAPONYA VE İSKOÇÇA DA LİSTEDE
İnuit dillerinin ardından, Alaska'nın yerel dilleri olan Ahtena, Dena’ina ve Orta Alaska Yupik gibi dillerin yanı sıra Japonca ve İskoçça da "kar"la ilgili zengin kelime çeşitliliğine sahip olduğu belirlendi.
''Örneğin İskoççada; doon-lay “yoğun kar yağışı”, feughter “hafif kar taneleri” ve fuddum “sürüklenen kar” anlamlarında kullanılıyor'' diyen araştırmacılar, çalışmaların yalnızca karla sınırlı olmadığını, ''Yağmur'' kelimesiyle ilgili yapılan analizde de şaşırtıcı sonuçlar elde edildiğini söyledi.
En çok yağmur kelimesine sahip dillerin, her zaman en çok yağış alan coğrafyalardan çıkmadığını kaydeden araştırmacılar, şöyle devam etti:
''Güney Afrika gibi orta yağışlı bölgelerde konuşulan Nyanja, Doğu Taa ve Shona dilleri, yağmura dair çok sayıda kelime içeriyor.
Bu durum, yağmurun insan yaşamı için kar kadar değil, belki de daha fazla hayati öneme sahip olmasından kaynaklanıyor. Örneğin Doğu Taa dilinde; 'yağmur getirmek için gök gürültüsüne hitap etmenin onursal biçimi' anlamındaki lábe ||núu-bâ ve 'yağmur duasında idrar serpme ritüeli' anlamına gelen |qába gibi terimler dikkati çekiyor.''
TAT, KOKU VE HAYALETLER DE ARAŞTIRILDI
Araştırmacılar, çalışmaların yalnızca çevresel terimlere değil; duygu, algı ve kültürel inanışlara dair kavramları da kapsadığını kaydederek, şöyle dedi:
''Koku konusunda en zengin kelime çeşitliliğine sahip diller arasında Okyanusya bölgesinde konuşulan Marshall Adaları dilleri yer aldı. Bu dillerde 'ıslak kıyafet kokusu' (jatbo), 'kan kokusu' (meļļā) ve 'balık kokusu' (aelel) gibi çok özel ifadeler bulunuyor.''
Araştırmacılar, çalışmalarında kullandıkları dijital aracı kamuya da açtı. Kullanıcılar bu araç sayesinde belirli bir kavram için en zengin kelimeye sahip dilleri ya da belirli bir dilin en güçlü olduğu kavramları keşfedebiliyor. Bu sayede hem dilsel hem de kültürel zenginliklere dair kapsamlı analizler yapılabiliyor.
