Eyup Kaçar
Türkiye'deki illerin büyük bir bölümünde yer alan sipahi ve bit pazarlarına neden bu adların verildiğini hepimiz merak etmişizdir.
Pazar yerleri büyük şehirlerde halkın kolayca ulaşabileceği yerlerde,haftanın bir veya birkaç gününde kurulan açık çarşılardır.
Pazarlar, Osmanlı döneminde oldukça yaygındı. Hangi malın nerede satıldığı pazarın adıyla belliydi. Bunlardan bazıları günümüze kadar gelen, bazıları ise işlevini yitiren ve unutulup giden pazarlar arasında; Çingene pazarı, Dakîk pazarı, Debbâğhâne Çarşısı, Esir pazarı, Eşe Kadın pazarı, Saraçhane Köprüsü pazarı, Sığır pazarı, Taşlık pazarı.Katır Hanı pazarı, At pazarı, Avrat (kadın) pazarı, Beyazıt Han pazarı, Kele pazarı, saman pazarı, balık pazarı, koyun pazarı, tavuk pazarı Küçükpazar, Manyas pazarı, Meyhane pazarı, Mihalbaşı pazarı, Muradiye pazarı, Odun pazarı yer alıyordu.
NEDEN SİPAHİ PAZARI
Türkiye'nin hemen hemen bütün illerinde bir sipahi pazarı bulunuyor. Bazılarının zamanla adı değişse de halk arasında halen ''sipahi pazarı'' olarak söylenir.
Savaş zamanında savaşa katılmak, barış zamanında bulundukları bölgenin güvenliğini sağlamak ve Tımar (arazi) sistemine göre tımarı dahilindeki halktan vergi toplayarak bununla hem kendini geçindirmek, hem de tımarının büyüklüğüne göre asker yetiştirmekle görevli sipahînin sözlük anlamı ''asker'' demek.
Farsça sipâh kelimesinden gelir.
SİPAHİLİK KALDIRILDI, ADI KALDI
Sipahiler, barış zamanında köylülerden topladıkları vergilerin bir kısmını kendi geçimleri için harcar ve bir kısmını da hazineye verirlerdi. Sipahiler köylülerden aynî olarak aldıkları öşür vergisi (tarımdan elde edilen ürünlerin onda biri) olarak aldıkları mahsulleri bu tür pazarlarda satarlardı. Bu nedenle bu bu pazarlara ''Sipahi Pazarı'' adı verilmeye başlandı. Sipahilik kaldırılsa da bu isim halk arasında halen kullanılmaya devam ediyor.
BİT PAZARININ ADI NEREDEN GELİYOR
Bit pazarı (bat pazarı) tabiri eski eşyaların alınıp satıldığı yerler ve çarşılar hakkında kullanılıyor.
Eski eşyaların satılması nedeniyle bit pazarlarına daha önce halk arasında ''Bayat Pazarı” deniliyordu. Ancak zamanla zamanla bayat kelimesi kısaltılarak ''bat pazarı'' olarak kullanılıyor. Zamanla bu isim de bat yerine bit olarak değişiyor. Son olarak da ''bit pazarı'' adını alıyor.
TIMAR NE DEMEK
Tımar, en genel kapsamında devlete sağlanan, tanımlanmış bir hizmet karşılığında ücret olarak toprak tahsis edilmesidir. Farsça bir kökten gelir, bu dildeki anlamı acı, ızdırap, sadakat ve bakımdır. Pek çok tarihçi bir kurum olarak Orta Çağ İslam toplumlarında, ikta adı altında uygulandığı görüşündedir.
