Nazmi Kahraman
Modern sporların atası, Diyarbakır başta olmak üzere Güneydoğu'daki çocukların en sevdiği oyunlar arasında yer alıyordu.
Diyarbakır başta olmak üzere Güneydoğu'da çocukların ve yetişkinlerin oynadığı çelik-çomak oyunu modern sporlar kriket, beyzbol ve golf'un atası olarak kabul edilir.
Çelik-çomak oyunu günümüzde kentlerde pek görülmese de bazı kırsal kesimlerde çocuklar tarafından halen oynanıyor.
2500 YILLIK OYUN
Çıkış yeri tam olarak bilinmeyen sopa ve çubuklarla oynanan oyunun tarihi 2500 yıl öncesine kadar uzanıyıor.
Met veya met-çelik adlarıyla da bilinen oyunun tarihi çok eskilere dayanır. Hint yarımadası çıkışlı oyunun en az 2500 yıllık geçmişe sahip olduğu düşünülüyor.
Hint yarım adasından dünyaya yayılan Çelik-çomak oyunu, belki de kriket, beyzbol, golf gibi modern sporların atasıdır. Oyunun görüldüğü coğrafyaların genişliği, uzun geçmişini destekler nitelikte.
TAKIM VEYA BİREYSEL OLARAK OYNANIR
Çelik-çomak oyunuu en az 2 kişi ile oynanır. Oyuncular bireyseldir yani takım yerine kendileri adına oynarlar.
Yere karşılıklı bırakılan ve arasında boşluk olan iki taşı veya açılan bir çukurun üzerine çelik çubuk konulur. Oyuncu çomakla çeliğe kuvvetli bir şekilde vurur.
Sırayla oyuncular aynı işlemi yapar ve böyle sıra takip eder. Sahanın diğer ucundan vurulan çelik sahanın öbür ucuna doğru fırlatılır. Çeliğe karşılık veren birinci olur ve oyun yeniden başlar. Sona kalan kazanır. Oyun şu farklı şekillerde de oynanır.
Sahanın diğer ucundaki çukur yerine belirleyici bir çizgi kullanılabilir. Oyun takım şeklinde de oynanabilir. Yenilene bir ceza belirlenebilir.
Çelik-çomak oyunu en az 2 ve daha fazla kişi ile bireysel ve takım halinde de oynanan kısa ve uzun mesafeli bir oyun şeklidir.
KISA OYUN
Kısa oyun özellikle küçük gruplar için uygundur. Oyuna başlayan takımın (örneğin A takımı) oyuncusu çomağın ucunu çukura sokar ve çeliği -alttan vurarak- havalandırır.
Oyun, saha büyükse havadaki çeliğe bir daha vurarak mümkün olduğunca uzağa gönderir. Saha küçükse sadece çukur içinden bir kez vurarak hızla iterek ileri doğru gönderir.
Belirli bir mesafede bekleyen rakip takımın (B takımı) oyuncuları havadaki çeliği yere düşmeden yakalamaya çalışır. Yakalayamazlarsa cezalı duruma düşerler.
UZUN OYUN
Çelik-çomak oyununun uzun varyantları kalabalık gruplar için uygundur; zira bunlarda çoğunlukla oyuncu elemesine rastlanır.
Kısa oyundaki gibi A takımından bir oyuncu çeliğe alttan vurarak havalandırır ve saha büyükse ikinci kez vurarak çukurdan mümkün olduğunca uzağa gönderir.
Saha küçükse sadece alttan vurarak ileri doğru atar. Bu arada rakip takımının oyuncuları çeliği havada yakalamaya çalışır. Eğer herhangi biri çeliği yakalarsa atış yapan takım oyuncusu elenir ve takıma, bir puan verilir. Çeliği yakalayamazlarsa, rakip takımdan bir oyuncu elindeki çelik ile çukur üzerine bırakılmış çomağı vurmaya çalışır. Vuramazsa rakip takım hanesine puan yazılır. Bu puan çeşitli şekillerde hesaplanabilir:
Çeliğin düştüğü nokta ile çukur arası çomak boyu veya çelik boyu ile ölçülerek ya da adımlanarak bulunan rakam puan olarak takımı hanesine yazılır.
Daha karmaşık fakat daha eğlenceli bir puanlama yönteminde ise A takımı B takımı oyuncusunun kaç adımda çelikten çukura ulaşabileceğini söyler.
Örneğin 5 adımda ulaşabileceği söylenmiş olsun. B takımı oyuncusu gerekirse büyük adımlar atarak 5 adımda çukura ulaşmaya çalışır. Ulaşabilirse B takımı 5 puan alır; ulaşamazsa A takımı 5 puan alır.
Adım sayısını belirlemedeki can alıcı nokta rakibin çukura ulaşamayacağı ve aynı zamanda A takımına en yüksek puanı kazandıracak sayıyı seçmektir.
Oyun sonunda, oyuncusu kalmayan takım oyunu kaybetmiş sayılır. Eğer oyun bitirilmeye karar verildiğinde her iki takımın da oyuncusu varsa, daha yüksek puana sahip olan takım kazanır.
Kaynak vikipedia
