Nazmi Kahraman / Özel Haber
Dünyaca tanınmış ve filmlere konu olmuş olan Amerikalı mafya lideri Al copone kara parayı ''çamaşırhaneler'' kurarak aklamış.
Kara para aklama olayı son yıllarda sıkça gündeme gelen ve karşılaştığımız konular arasında yer alıyor. Dünyada kara para aklama olayı Amerika'nın yaşaduğı ve ''kara perşembe'' olarak da adlandırılan krizle gündeme geldi.
EKONOMİK BUNALIM VE AL CAPONE
ABD'de 24 Ekim 1929 yılında ekonomik bunalım yaşadı. Ekonomik bunalımı, diğer adıyla büyük depresyon, ekonomik sonuçları öncelikli olacak şekilde toplumsal ve siyasal sonuçları ile dünyanın karşılaştığı ilk büyük ekonomik krizdir.
Kriz, Amerika Birleşik Devletleri’nde başladı ve kısa süre içerisinde gelişmiş diğer ülkeleri de etkiledi. Kriz II. Dünya Savaşı’na kadar sürdü.
Tarihe ''Kara Perşembe'' olarak geçen kriz ile binlerce şirket ve bankalar iflas etmiş, borsa dibe vurmuştur. Borsanın çöküşü ile başlayan sürecin yarattığı kaybın yaklaşık bugünün parası ile 400 milyar dolar olduğu belirtiliyor. Borsadaki şirketlerin dörtte biri yok oldu.
Borsadaki şirketlerin değer kaybına fiyatlardaki düşüş eşlik etmiştir.
ABD’de yaşanan en şiddetli deflasyon vakası olan ekonomik bunalımın daralma aşamasında meydana gelen fiyat seviyesinde ve para miktarında yüzde 30’lara varan düşüşler yaşandı. Para ve üretimdeki yüzde 30’lara gerilemesi sonucunda, her dört kişiden biri işsiz kaldı.
KARA PARA VEYA YIKANMIŞ PARA NEDİR?
Kara para yasa dışı faaliyetler sonucu elde edilen paradir. Mal veya diğer emtialar olarak tanımlanmaktadır.
Kara para veya yikanmiş para, aklama işinde, devlete bir miktar vergi verilerek, paranin kaynağı bu vergiye konu işmiş gibi yapılır. Örneğin restoran, otel, kaçakçilik, uyuşturucu ticareti, fuhuş, yasa dişi silah transferi yolsuzluk, vergi kaçirma gibi elde edilen mal varlıklarına kara para veya yıkanmış para denilmektedir.
Kara para aklayıcıları bu tür işyerleri açıp, bu işletmeler sürekli çalışıyormuş gibi fatura keserek, yasa dışı geliri aklamak, en yaygın yöntemlerden biridir.
KARA PARA AKLAMA NEREDEN GELİYOR ?
Kara para terimleri arasinda bulunan ''para yıkama'' kavramı mafya babası İtalya asıllı Amerikalı mafya liderlerinden biri olan Alphone copane, veya kisaca Al copone'dan geliyor. Al copone, 1920-1933 yılları arasında Amerika'daki alkol yasağından yararlanarak güçlendi. 1929'da Amerika ekonomisinin zor günler yasadığı büyük bunalim donemindeki fırsatlardan yararlanarak, gücünü arttırdı.
Yasa dışı yollar ile elde ettiği paraları yasal hale getirmek için çamaşırhaneler açan Al copone, bu yolla bu paraları yasal hale getirmiştir.
SÖZLÜK ANLAMI
Sözlük anlamı ile kara para, yasadışı yollardan sağlanan kazançtır. Kara para için İngilizce’de ''dirty money'' yani, kirli/kara para veya ''proceeds of crime'' (suç geliri) terimleri kullanılmaktadır.
