Nazmi Kahraman
Diyarbakır'ın Dağkapı semtindeki burçlarda yer alan gamalı haç'ın ne anlama geldiğini biliyormusunuz?
Yaşamın 9 bin yıldır kesintiye uğramadan devam ettiği ve 33 medeniyetin iz bıraktığı semboller arasında gamalı haç da bulunuyor.
Diyarbakır'ın Dağkapı Semti'ndeki burçlarda yer alan çeşitli figürler arasında yer alan gamalı haç, aslında mutluluk ve güneşin simgesi. Yıllar önce Avrupa'yı kana bulayan, soykırım uygulayan Hitler tarafından kullanıldığı için sevimli bir sembol olmayan gamalı haç, tarihte bir çok medeniyetin de sembolü olmuş.
ÇARKIFELEK, GÜNEŞ VE MUTLULUK SEMBOLÜ
Dağkapı'nın sağında ve solundaki burçlarda, Bizans, Selçuklu, Arap ve Osmanlı kitabelerinin yanı sıra çok sayıda hayvan, bitki, kartal, çiçek, güneş ve yıldız kabartmaları ile Arami’lerin güneş sembolü iken, bir zamanlar Nazi Almanya’sının lideri Hitler tarafından sembol olarak seçilmiş, Sanskrit’lerin “mutluluğun sembolü” olarak kullandıkları Gamalı Haç’a kadar çok çeşitli armalar, kabartmalar yer alıyor.
Gamalı Haç, M.Ö.2200-1400 yılları arasında bölgede yaşayan Aramiler’in güneş sembolü olduğu sanılıyor.
Gamalı Haç’ta 4 farklı enerji söz konusudur. Ruh enerjisi, zaman enerjisi, fizik enerji ve hayat enerjisi.
Gamalı Haç ismi Yunanca gama ( Γ ) harfine ve haç şekline (+) atfen verilmiştir. Svastika kelimesi Sanskritçe'deki su (iyi) ve asti (olmak) kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. "İyi olmak, mutlu ve sağlıklı olmak" anlamlarına gelir.
Svastika Hinduizm, Budizm ve Jainizm'e göre kutsaldır. Kökeni pek çok antik uygarlığa, örneğin Mayalar, Navarrolar ve Sümerlere, M.Ö. 4000'li yıllara dayanır.
Vişnu'nun 108 sembolünden biridir ve kolları saat yönünde dönük olan şekliyle, başarı ve uğurun yanı sıra hayatın kaynağı olan güneş ışığını simgeler. Kolları ters yöne dönük şekli ise geceyi ve uğursuzluğu ifade eder.
Svastika'nın dört kolu, dört kozmik gücü (ateş, su, hava, toprak) simgelemektedir. Ayrıca bazı kaynaklarda, eski dönemlerde bu sembol sayesinde dört kozmik gücün etki altına alınıp büyü yapıldığı belirtilir.
Nazi Svastikası Gamalı Haç, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan Alman Nazi Partisi ve hükümeti tarafından amblem olarak kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonra Nazi Almanyasının da bayrağı olmuştur.
ESKİ TÜRKLERDE ANLAMI
Svastika, Orta Asya medeniyet abidelerinin üzerinde, Türklere ait çok sayıda kaya resmi, işaret, halı, kilim motifleri, çeşitli ev eşyalarında, damgalarda kullanılarak yüzyıllardan günümüze ulaşmıştır.
Sembolün Türk medeniyetlerindeki adı oz -öz- damgası/çarkı felek, kader çarkıdır. Sembolün çıkış yeri Orta Asya medeniyetlerinde mistik, felsefi karşılığı; ‘öz’ü bulup ‘Rab’a erişmektir.
YESEVİ'NİN TÜRBESİNDE DE BULUNUYOR
Svatika sembolü bugün, şu anda, mesela Ahmet Yesevi’nin türbesinin ana kapısında da yer almaktadır. Ahmet Yesevi’nin Türbesinin sağ tarafında değişik tasvir edilmiş bir Svastika (oz) ana kapının sol tarafında ise bildiğimiz onlarca Svastika sembolü bulunmaktadır.
budistler tarafından da kullanılan bir simgedir. iyi şans, fethedilemezlik ve yenilmezlik anlamına gelir.
Bazı metafizik kaynaklarına göre Gamalı Haç insanları hipnoz etmek içinde kullanılır. Romanya’da ise şeytandan korunmak için kullanılan bir işarettir. bir başka deyişle binlerce insanın peşinden ölüme gittiği bir simge..
Ön-Türklerde kullanılan "Oz" diye okunan damganın nerede, ne zaman ortaya çıktığı tam olarak bilinmiyor.
Diyarbakır Dağkapı Surları 1932 (Antoloji Diyarbakır)
