Diyarbakır'ın sözlü kültür geleneğinde kök salmış ve hala unutulmayan bir melodi olarak yaşayan Dicle Nehri ve Kırklar Ziyareti'nin gölgesindeki aşkın trajik sonu.
Diyarbakır'ın tarih kokan sokaklarında geçen duygusal farklı farklı anlatımları olan bir hikaye bu. Süryani Mariam ile Müslüman Adil'in hikayesi.
Süryani Abraham Efendi ile Mariam Hanım'ın kızları Suzan'ın, yoksul Müslüman genç Adil'e duyduğu aşk, ailelerin onayına sığmayarak trajik bir sonla noktalandı.
Suzan ve Adil, mahallelerinin gözlerden uzak köşelerinde gizlice buluşarak aşklarını yaşamaya çalıştılar. Ancak, farklı dinlere mensup olmaları ve ailelerin onay vermemesi, genç çiftin zorlu bir mücadele vermesine neden oldu.
Suzan'ın ailesi, kızlarını Müslüman bir gencin sevgilisi olarak görmeyi reddederken, Adil'in ailesi de benzer bir tutum sergiledi. Ancak, aşıklar pes etmediler ve gizlice buluşarak sevgilerini yaşamaya devam ettiler.
Kırklar Ziyareti, çiftin hayatında dönüm noktası oldu. Suzan, ailesinin gönderdiği hizmetçilerle birlikte Kırklar Ziyaretine gittiği bir gün, Adil onu takip etti. Ancak, bu buluşma dillere düştü ve trajik bir olaya dönüştü.
Hikayenin iki farklı versiyonu da kentte konuşulur. Kimine göre Suzan, On Gözlü Köprü'den atlayarak intihar etti, Adil de sevgilisinin ardından nehre atladı. Diğer bir anlatıma göre ise, buluşmanın ardından Suzan'ın davranışları değişti ve sonunda Dicle Nehri üzerindeki On Gözlü Köprü'de trajik bir sona ulaştı.
Aşk, ailelerin, inançların ve toplumsal baskıların arasında kaybolan bu genç çiftin hikayesi, Diyarbakır sokaklarında hüzünlü bir iz bıraktı. Şehir sakinleri, Suzan ve Adil'in dramını konuşurken, bu aşkın ne kadar derin ve dokunaklı olduğuna dair farklı spekülasyonlar yapmaya devam ediyor.
Diyarbakır'ın belleğinde yaşayan sevilen bir türküye dönüştürülen Suzan Suzi'nin sözleri şöyle:
KIRKLAR DAĞININ DÜZÜ
Kırklar dağının düzü
Karanlık bastı bizi
Kör olasan Suzan Suzi, Suzan Suzi, Suzan Suzi
Ziyaret çarptı bizi
Kör olasan Suzan Suzi, Suzan Suzi, Suzan Suzi
Ziyaret çarptı bizi
Köprü altı kapkara
Ana gel beni ara
Köprü altı kapkara
Suzan gel beni ara
Saçlarıma kumlar doldu, kumlar doldu, kumlar doldu
Tarağ getir sen tara
Gazi köşkü serindir
Dicle nehri derindir
Sen ağlama garip anam, garip anam, garip anam
Elbet mevlam kerimdir
Sen ağlama garip anam, garip anam, garip anam
Vallah mevlam kerimdir
