Diyarbakır İçkale'de obüs üretiminin yapıldığı ve 6'sının İstanbul'a gönderildiği yazışmalarla ortaya çıktı.
Diyarbakır'da birçok medeniyet tarafından yönetim merkezi olarak kullanılan ve Cumhuriyet döneminde de bu özelliğini koruyan İçkale'de, dökümhanede de bulunuyordu.
İlk matbaanın kurulduğu ve ilk bankanın açıldığı yer de olan İçkale'de obüs üretiminin yapıldığı, Diyarbakır ve İstanbul arasında yapılan yazışmalardan ortaya çıktı.
DÖKÜMÜ YAPILAN 6 OBÜS İSTANBUL'A GÖNDERİLDİ
2 Nisan 1842 tarihinde Tophane Ferikine (yönetimine) 2 Nisan 1842 yılında gönderilen tahrirat müsveddesinde, (Resmî bir daire tarafından yazılan yazılar ve mektupların fotokopisi) şu ifadelere yer veriliyor:
''Diyarbakır’da dökülerek Diyarbakır mûşiri (1826'da Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasının ardından bir askerî rütbe) Zekeriya Paşa tarafından İstanbul’a gönderilen 6 kıt’a obüs topu ve koşum ve yuvarlak vesaire''nin Tophane'ye teslim edildiğini gösteren kayıt, bu dönemde Diyarbakır İçkale’de bir de dökümhane
olduğunu gösteriyor.
Yazışmalarda, dökümhanenin 3 Ekim 1843 tarihinde ''Diyarbakır dökümhanesinin Zekeriya Paşa tarafından küşad (açılış) edildiği'' kaydediliyor.
ZIRAAT BANKASI OLAN CEPHANELİK
İçkale'de yer alan tarihi binalardan biri cephanelik binası olarak kullanılıyordu. Daha sonra Zıraat Bankası ve günümüzde de müze ek binası olarak kullanan tarihi yapıda cephanelik olduğu 13 Şubat 1823 tarihinde yapılan sayımda, 45 sağlam ve 18 tamire muhtaç top, gülle, barut ve çeşitli silahlar olduğu yer alıyor.
DEPO OLARAK BURÇLAR KULLANILDI
Top üretiminin tam olarak nerede yapıldığı konusunda bir bilgiye rastlanmazken, üretilen malzemelerin depo olarak kullanılan burçlara yerleştirildiği ifade ediliyor.
Bir çok silah, mühimmat, askerî araç ve gereçlerin yanı sıra hububat ve çeşitli yiyeceklerin konulduğu askerî bir depo niteliğindeki burçlarda 16 Nisan 1858 tarihli bir belgede 21790 kiyye (27.9 ton) peksimet bulunduğu belirtiliyor.
