Ayşegül Yaşar / Özel Haber
Kökeni Sanskritçe olan şifa kaynağını, insanlar 10 bin yıl önce içmeye başlamış ve halen de tüketiyor.
Çorbanın serveni 10 bin yıl öncesine kadar uzanıyor. İnsan beslenmesinde çok önemli bir yere sahip olan çorbanın kelime olarak kökeni dünyanın en eski dilleri arasında yer alan Sanskritçe'den İngilizceye geçmiş ve soup olarak okunuyor. Soup, iyi beslenme anlamını taşıyor.
ÇORBANIN İLK BAŞLANGICI
Yapılan çeşitli arkeolojik kazılar ve araştırmalara göre, ilk çorbanın yaklaşık 10 bin yıl önce hazırlandığını gösteren kayıtlar bulunuyor. Çorbanın serüveni, arpa ekmeğinin suya batırılıp üzerine tuz eklenmesiyle başlamış. İlk çorba olarak kabul edilen bu karışım günümüze kadar değişiklikler göstererek çeşitlendirilmiş.
Çeşitlendirilerek geliştirilen çorba karanlık çağlardan itibaren Avrupa'nın beslenme sistemine girdi. Çorba Avrupa'nın karanlık dönemlerinde alta ekmek, üstüne su veya et suyu dökülerek hazırlanıp tüketilmeye başlanmış. Bu çorba çeşidi bugün Fransızlar'ın ünlü soğan çorbası olarak hala yerini korumaktadır.
Çorbanın malzeme sayısının arttırılmasıyla çeşitlendirilmiş hali ise 1650'li yıllarda başlıyor. Pierre François la Varenne, 1651 yılında yazdığı ''Le cuisinier français'' (Fransız pişirici) adlı kitapta bu konuda adeta devrim yaratıyor.
Varenne'den önce, suyun ve et suyun içinde yüzen ekmek dilimleri yani soplar önemliyken, suyun kendisini öne çıkarmıştır. Reay Tannahill de, ''Tarihte Yemek'' adlı kitabında, orta çağda çorbanın içinde sunulan sop adedinin ev sahibinin bonkörlüğü veya cimriliği konusunda belirleyici bir özellik olduğunu anlatır.
İSLAMİYET ÖNCESİ VE TÜRKLERDE ÇORBA TÜKETİMİ
Orta Asya’da Türkler, İslamiyet öncesi tahıl ürünlerinden umaç (oğmaç, omaç) adı verdikleri bir tür çorba yaparlardı. Bu çorbanın hammaddesi, genellikle yuvarlak kesilen erişteden oluşuyordu. Ancak bazen bunun içine et de konuluyordu.
Orta Asya’dan günümüze kadar gelen ve kış aylarının adeta vazgeçilmezi olan çorbalardan biri tarhanadır. Önemli bir besin olarak tüketilen tarhana birkaç şekilde hazırlanır.
HAZIR ÇORBANIN TARİHİ
Hazır çorbanın tarihi 17. ve 18. yüzyıllara kadar uzanıyor. Cep çorbası adı verilen çorba, özellikle uzun yolculuklarda tüketiliyormuş. Et atıklarından konsantre olarak sert yapıştırıcı kıvamında yapılan cep çorbası, yıllarca bozulmadan saklanabiliyormuş. Cep çorbası, parça parça koparılıp, sıcak suyun içinde eritildikten sonra tüketiliyormuş.
OSMANLININ İLK ÇORBASI
Melceü’t-Tabbâhîn, Osmanlı'da basılı ilk yemek kitabı olarak geçer. Melceü’t-Tabbâhîn'de çeşitli çorba tarifleri yer alıyor.
Bunlar: Nohut, Balık, Buğdaylı Balık, Tarhana, Terbiyeli Ciğer ve Ekşili Çorbaları.
ÇORBA ÇEŞİTLERİ
Acı çorba
Arabaşı çorbası
Arpacık çorbası
Ayranlı yarma çorbası
Baklalı yarma çorba
Buğday çorbası
Bulamaç çorbası
Bulgur çorbası
Çatal çorba
Dil-paça çorbası
Düğ çorbası / düğürcük aşı
Düğün çorbası
Düğürcük çorbası
Ecevit çorbası
Ekmek çorbası
Ekşili çorba
Ezogelin çorbası
Gebol çorbası
Gemici çorbası
Girar çorbası
Golva çorbası
Hamur çorbası
Helle çorbası
Hörre aşı çorbası
İnce bulgur haşılı
İrinti çorbası
İşkembe çorbası
Kabaklı çorba
Kara aş çorbası / buğday çorbası
Kara lahana / pancar çorbası
Kavurmalı çorba
Kavut çorbası
Kelle paça çorbası
Kesme çorba
Kızılcık çorbası
Lepe çorbası
Lor çorbası
Malak çorbası
Mercimek / malhıta çorbası
Mercimekli erişte çorbası
Mercimek herlesi / toplu çorba
Mısır çorbası
Miyane / un çorbası / kavurma herlesi
Onbeş çorbası
Ölemez çorbası
Pancar çorbası
Pirinç çorbası
Puşruk çorbası
Sakala çarpan
Soğanlı çorba
Sulu pilav
Süt çorbası
Sütlü / pirinç çorbası
Sütlü bulamaç
Sütlü gendime çorbası
Sütlü göce çorbası
Sütlü yarma çorbası
Şehriye çorbası
Tandır çorbası
Tarhana
Toğa çorbası
Turşu / fasulye çorbası
Ufalamaç çorbası
Uğmaç / ovmaç çorbası
Ürün çorbası
Yağlaş
Yayla çorbası
Yeşil mercimek çorbası
Yoğurt / yoğurtlu çorba
Yoğurtlu mantı çorbası
Yoğurtlu taze fasulye çorbası
DÜĞÜRCÜK ÇORBASI TARİFİ
Bulgurun incesine verilen isim olan düğürcükten yapılan çorbaya sabah çorbası adı da verilir. Bu çorba soğan ve domates salçası tereyağında kavrulduktan sonra ilave edilen sıcak suya bulgur katılarak yapılır.
