Diyarbakır 260 yıl önceki felaketlerin peşpeşe geldiği, insanların öldüğü kabus gibi günler yaşadı.
Diyarbakır, bugün konuşulan küresel ısınmanın gölgesinde kalmış bir tarihi felakete ev sahipliği yapmış. 1757-1761 yılları arasında, bölgeyi kasıp kavuran sıcaklık, kuraklık, kıtlık, çekirge saldırısı, deprem ve salgın hastalık gibi felaketlerle başa çıkmak zorunda kaldı.
Kadim kentte yaşayanlar, 5 yıl boyunca biri bitip diğeri başlayan felaketlere maruz kaldı.
DİYARBAKIR AYYAM-I BAHURU YÜZYILLAR ÖNCE YAŞADI
Türkiye'yi 2023 yılında etkisi altına alan ve bir çok kişinin ilk kez adını duyduğu Eyyam-ı Bahur'u Diyarbakır 260 yıl önce yaşadı. Yazın Afrika'dan gelen ve Eyyam-ı Bahur adı verilen aşırı sıcaklar, kış aylarında yerini nehirleri, gölleri donduran aşırı sıcaklara bırakınca, kuraklık baş göstermeye başladı.
''Eyyâm-ı Buhur'' sıcaklıkları ve kış aylarında yaşanan aşırı soğukların 1756 yılında yoğunlaştığı belirtilirken, Güneydoğu Anadolu'yu, özellikle de Diyarbakır'ı vurarak büyük tahribatlara neden olan kıtlığın, 1756'da aşırı sıcaklık ve ardından gelen aşırı soğuklar, nehirlerin donarak adeta bir buz tabakasıyla kaplaması sonucu su kaynaklarının kurumasıyla başladığı ifade edildi.
DİYARBAKIR ÇEKİRGE İSTİLASI
Kuraklık sonrası gelen çekirge istilası, bölgedeki tarım arazilerini birkaç gün içinde yok ettiği belirtilirken, Osmanlı arşivlereinde; ''kara bir bulut gibi hareket eden çekirgeler, çöl üzerinden gelerek ekili alanlara üşüşmüş ve tarla ve meyve bahçelerini kısa sürede mahvetmiştir. Sıcak rüzgarlarla taşınan göçmen çekirgeler, onlarca kilometrelik bir sürü halinde geçtikleri bölgelerde, yıkıcı bir afetin gerçekleşmesine neden olmuştur'' deniliyor.
DİYARBAKIR KITLIK, VEBA SALGINI VE DEPREM
Çekirgelerin ardından gelen kıtlığın, Diyarbakır ve çevresini veba salgını ve depremle vurduğu ifade edilerek, ''Bölge halkı, yiyecek sıkıntısı, pahalılık ve hastalıklarla baş etmek zorunda kalmış, açlık ve soğuktan ölen insanların sayısı giderek artmıştır. Yerel hükümetlerin açlık karşısında doldurduğu tahıl ambarları, veba salgını sırasında hastalığı yayabilecek fare sürüleri için uygun bir zemin haline gelmiştir''denildi.
DİYARBAKIR 'DA KABUS DOLU GÜNLER 5 YIL SÜRDÜ
Felaketlerin 1761 yazına kadar 5 yıl sürdüğü de kaydedilerek, şöyle devam edildi:
''Devam eden felaketler, bölge halkını uzun yıllar boyunca etkisi altında bırakmış. Kamusal ve özel kayıpların yeniden inşası, felakete uğrayan insan gücü ve ekonomik kaynakların büyük bir kısmını yıllarca silip süpürmüştür. 1761 yazından itibaren felaketler azalmış olsa da, bölge halkı beş yıl süren felaketlerin etkilerinden uzun süre toparlanamamış.''
Kaynak: Prof. İbrahim Yılmazçelik / F.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Akademisyen
