Özgür Ayaydın
Diyarbakır’dan Batman yönüne karayoluyla giderken 30 kilometre sonra sağda Bismil’in Üçtepe Mahallesindeki höyüğün yanından geçeriz ama çoğumuz burada 4 bin yıllık bir sarayın bulunduğundan haberdar değil.
Asur kralı Banibal tarafından yapıldığı tahmin edien Tuşpa Sarayında ilk arkeolojik kazı, 1861 yılında ünlü İngiliz seyyah John George Taylor tarafından yapıldı. Taylor, o tarihte aynı zamanda Diyarbakır’ın İngiltere Başkonsolusu olarak da görev yapıyordu.
Kazıda üzerinde Asurca yazılı iki Dikilitaş (Stell) bulunurken, kısa süre sonra ortaya çıkarılan 2 eser Taylor tarafından 1863 yılında İngitere’ye götürüldü. Dikilitaşlar o tarihten bu yana Londra’daki Bristish Müzesinde ''Kurk Monolitleri'' ismiyle sergileniyor.
TÜRK EKİP 128 YIL SONRA KAZDI
İstanbul Üniversitesi Arkeoloji bölümünden Prof. Dr. Veli Sevin’in başkanlığında 12 kişilik ekip, höyükte 128 yıl sonra kazı yaptı. 1989’da kazıda dünyanın harikalarından sayılan ve 6 metre kalınlığında ve adı tarihte Tuşpa olarak geçen büyük bir Asur Sarayının kalıntıları bulundu.
Yine bu kazılarda Huriler, Asurlular, Romalılar ve Helenistik çağa ait b altın, bronz heykel, para ve cam eşyanın arasında yer aldığı çok sayıda tarihi eser ortaya çıkarıldı.
DİYARBAKIR'DA FOTOĞRAFI SERGİLENİYOR
Bu kazıda ortaya çıkarılan bu eserler halen Sur’daki İçkale Diyarbakır Müzesinde sergileniyor. Üzerinde Asurca yazılı iki Dikilitaşın (Stell) Londra'daki British müzesinde sergilendiği için Diyarbakır’daki müzede maalesf sadece fotoğrafı yer alıyor.
ESKİ ESERLER EVİNDE GÜZEL
Prof. Dr. Havva İşkan Işık, bir süre önce Diyarbakır Müzesini gezdikten sonra yaptığı sosyal medya paylaşımında tepkisini ‘'1861'de İngiliz arkeolog/konsolos J.G.Taylor Bismil Üçtepe'de bu stelleri buldu. 2yıl sonra da British Museum'a teslim etti. Bugün hüzünlü resimleri, onların ait oldukları toprakların yani Diyarbakır Müzesinde. Kabullenmiyorum. Çünkü eski eserler evinde güzel.’’ ifadeleriyle yaptı.
YAZIT, İSRAİL’DEKİ SAVAŞI ANLATIYOR
Dikilitaştaki yazıt Asurluların III.Şalmanezer önderliğinde Filistin bölgesinde bulunan 12 kralın koalisyonuna karşı yapılan savaştan ve İsrail kralı Ahav’dan söz ediİiyor..Bu savaş tarihte “Karkar Savaşı” olarak biliniyor.
YAZININ TÜRKÇESİ ŞÖYLE:
“Ben (III.Şalmanezer) Karkar şehrine yaklaştım. Bu Şam kraliyet şehrini yerle bir edip yaktım. Şam’lı Hadad-Ezer’in bin 200 savaş arabasını, bin 200 süvarisini ve 20 bin askerini yok ettim. Ayrıca, Hamatlı İrhuleni’nin 700 savaş arabasını, 700 süvarisini ve 10 bin askerini; İsrail kralı Ahav’ın 2 bin savaş arabasını ve 10 bin askerini; Bibloslu 500 askeri; Mısırlı 1 bin askeri; İrkanatu topraklarından 10 savaş arabasını ve 10 bin askerini; Arvad kentin’den Matinu-Baal’ın 200 askerini; Usanatu topraklarından 200 askeri, Şianzu topraklarından Adon-Baal’ın 30 savaş arabasını ve binlerce askerini; Arabistanlı Gindibu’nun bin devesini; Amonlu Baasa’nın yüzlerce askerini yok ettim. Şam kralı ve 12 kralını bozguna uğrattım…Karar şehrinden Gilazu şehrine kadar onları yenip kovaladım…”
