Nazmi Kahraman
Diyarbakır'daki Hasuni Mağaraları, köpeğin ilk evcileştirilidiği ve hububatın ilk kez depolandığı yer olarak da biliniyor.
Mezolitik dönemini günümüze taşıyan en önemli yapı olan Diyarbakır'ın Silvan ilçesindeki Hasuni Mağaraları, keskin taşlarla yontularak barınak haline getirilen yekpare kayadan oluşuyor.
Kesin yapım tarihi bilinmeyen M.Ö. 1000 ile M.Ö. 13. yüzyıla ait kalıntılara rastlanan Hasuni Mağaralarında su depoları, hamam, kaya merdivenleri, taş döşeme yolları, kaya kilisesi ve kilisenin yanında mini amfi tiyatroyla tam bir görsel şölen sunuyor.
SULAR ALTINDA KALAN HASANKEYF'E ALTERNATİF
Hasuni Mağaralarının UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine alınması amacıyla başlatılan çalışma sürüyor.
İçinde barındırdığı yapılarla bölgenin önemli şehir yerleşim yerlerinden biri olan Hasuni Mağaraları, tüm ihtişamı ile turizme kazandırılarak yerli ve yabancı ziyaretçilerini ağırlamayı bekliyor.
Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine alınması için çalışma başlatılan Hasuni Mağaraları, birbirine bağlı 300’den fazla odasıyla Ilısu Baraj suları altında kalan Hasankeyf'e alternatif olarak görülüyor.
HIRİSTİYANLAR KİLİSE, MÜSLÜMANLAR MEDRESE OLARAK KULLANDI
Kimler tarafından yapıldığı bilinmeyen kilisenin yapım tarihi kesin olmamakla birlikte 13. yüzyıl olarak kabul ediliyor.
Koridorlarla birbirine bağlı olan mağaralarda sarnıçlar, taştan oyma su depoları ve su kanalları da bulunuyor. Kaya şehrinin en zirve noktasında ise uzun bir taş merdivenle çıkılan ve adak yeri olarak kullanıldığı tahmin edilen küçük bir alan bulunuyor.
Hasuni Mağaralarında 3 kilise bulunuyor. Kayalara oyularak yapılan ve birkaç bölümden oluşan Hasuni Kaya Kilisesi, Anadolu'daki en eski mabedlerinden biri olarak kabul ediliyor.
Tepesi huni şeklindeki 4 katlı kaya kilisesinin yanında eğitim amaçlı kullanıldığı düşünülen bölümün içinde mini bir amfiye benzeyen 5 basamaklı merdiven yer alıyor.
Zamanla tahrip olmuş Hasuni Kaya Kilisesinin, Hıristiyanlığın yayıldığı ilk dönemlerden, bin 300 yıllarına kadar kilise olarak kullanıldığı belirlendi.
Bölgenin müslümanların eline geçmesinden sonra da kiliseler Müslümanlar tarafından medrese olarak kullanılmaya başlandı.
KÖPEKLERİN EVCİİLLEŞTİRİLMESİ
Günümüzde ''can dostları'' dediğimiz, evlerimizde beslediğimiz, sokaklarda sahip çıkmaya çalıştığımız köpeklerin de ilk kez burada evcilleştirildiği ortaya çıktı. Köpeklerin burada evcilleştirilerek güvenlik amacıyla kullanıldığı belirtilirken, insanların gıda depolamasını da ilk kez burada uygulamaya başladığı kaydediliyor.
İnsanların kış aylarında tüketmek amacıyla hasat ettiği ürünlerin bir bölümünü de yaptıkları depolarda sakladıkları ifade ediliyor.
HASUNİ'NİN OLUŞMASI
Diyarbakır'ın Silvan ilçesindeki Hasuni Mağaraları, ilçenin 6 kilometre doğusundaki uluslararası yol güzergahında yer alıyor. Albat Dağı'nın güney eteklerindeki Hasuni antik şehir, Silvan Ovası'na hakim bir noktada bulunuyor.
Hasuni Mağaraları, arkeolojik değere sahiptir ve tarihi mezolitik döneme kadar gidiyor.
Yontma taş devri olarak bilinen bu dönemde insanlar, yerleşik hayata geçmiş, kendilerini korumak ve avlanmak için taşları yontmaya başlamışlardır. Hasuni'nin de bu dönemde kurulduğu tahmin ediliyor.
MEZOLİTİK NE DEMEK
Kültür ve Tabiat Varlıkları Kurulunca koruma altına alınan Hasuni Mağaraları Mezolitik dönemden kalma. Peki mezolitik ne demek?
Orta taş devri ya da mezolitik dönem, paleolitik(eski taş devri) ve neolitik(Cilalı taş devri) arası bir geçiş dönemidir. Taşlardan keskin aletler bu dönemde yaptırılmıştır.
