Nazmi Kahraman
Anadolu'nun derin kökleriyle özdeşleşmiş olan tandırın 5 bin yıldır kullanıldığını biliyormusunuz?
Tandır kültürü, 5 bin yıllık geçmişiyle Selçuklu dönemine dayanıyor. Anadolu’da kuşaktan kuşağa aktarılan bu gelenek, bugünlere annelerden çocuklara geçerek gelmiş. Özellikle, günümüzde de kırsal Anadolu’nun birçok yerinde kullanılan tandır, insanlığın geleneksel mirasının önemli bir parçası olmayı sürdürüyor.
İnsanlığın geleneksel mirasının önemli bir parçası olarak kabul ediliyor.
ISINMAK AMACIYLA YAPILDI
Tandır, ısınma amacıyla başladığı serüvende evlerin altına yerleştirilen bir ocak olarak ortaya çıktı. Zamanla evlerin ortasında bulunan bu ocak, sadece ekmek pişirme amacıyla değil, aynı zamanda et ve yemeklerin hazırlanmasında da kullanılmaya başlandı.
Evrim geçirerek dış mekanlara da taşınan tandır, çamurdan yapılarak özel bir şekilde hazırlanıyor ve odunla ısıtılarak ekmek ve yemek pişirmeye uygun hale getiriliyor.
Tandır ekmeği, elle açılan ve özel yöntemlerle pişirilen, çöreğe benzer bir dokuya sahip. Üzerine serpilen un ve su ile tandırın duvarlarına yapıştırılarak pişirilen bu ekmek, uzun süre tazeliğini korumasıyla da dikkat çekiyor.
Tandır kültürü, özellikle Anadolu'nun Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde yaygın bir şekilde yaşatılıyor. Ancak tandırın yapımı ve sürdürülmesi, bilgi ve beceri gerektiren zorlu bir süreç olarak öne çıkıyor.
Bu eşsiz lezzetin ve kültürün devamlılığı, geleneksel yöntemlerin ve mirasın korunması adına Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde titizlikle sürdürülüyor.
TANDIRIN YAPILIŞI
Tandır, farklı kültürlerin ortak noktada buluştuğu Diyarbakır'da geçmiş yıllarda oldukça yaygın kullanılıyordu. Modern kentleşmeyle birlikte tandır daha çok kırsal kesimde kullanılmaya başlandı. Günümüzde de kullanımı eskiye göre daha az olan tandırın, birçok yemeğe, ekmeğe ve böreğe ayrı bir güzel tat kattığı biliniyor.
Tandırlar, Dicle Nehri kenarından alınan toprak, saman, keçi kılı ve suyun karıştırılıp yoğrulmasıyla zorlu bir süreçle elde ediliyor.
