Aziz Fidanci / Özel Haber
Bir çok medeniyete başkentlik yapan ve 33 medeniyetin izlerini taşıyan ve buram buram tarih kokan Diyarbakır'ın bu yerlerini gezip gördünüz mü?
Bin 200'ün üzerinde tescilli kültür varlığına sahip ve dünya turizminde önemli bir yere sahip kadim kent Diyarbakır, dinlerin ve dillerin şehri. Üç farklı dine mensup insanların bir arada yaşayıp ibadetlerini yapabildiği topraklarda çan ve ezan sesi birlikte yankılanıyor.
Sahip olduğu güzellikleriyle bir çok şaire, edebiyatçıya, ozana ilham kaynağı olan Diyarbakır, bir çok alanda bilim insanı yetiştiren bir kent. El Cezeri'nin 12. yüzyılda dünyada ilk robotu yaptığı yerdir Diyarbakır.
Camileri, kiliseleri, peygamber ve kralların kabirleri, kalesi, köprüleri, hanları, tarihi evleri ve çarşıları ile bin 200’ün üzerinde kültür varlığına sahip Diyarbakır hem Türkiye hem de dünya turizm sektörü için önemli bir kavşak noktası.
Sahip olduğu doğal yapıları ve dini öğeler ile 2021 yılında 5 milyon turist hedefleyen kent gastronomi alanında da oldukça iddialı. UNESCO listesinde bulunan surlardan sonra Zerzevan Kalesi de bölgeye gelen turistlerin büyük ilgisini çekiyor.
İNSANLIĞIN YERLEŞİK DÜZENE GEÇTİĞİ İLK YER
İnanç ve kültür turizminin başkenti olarak kabul edilen Diyarbakır, insanlığın ilk yerleşik yaşama geçtiği yerdir. İnsanlar, avcı toplayıcılıktan ilk yerleşik düzene geçtiği ve buğdayın, hayvanların ilk evcilleştirildiği yer olarak kayıtlarda yer almaktadır.
Diyarbakır, toplum yasalarının yazıldığı Artuklular, Sümer, Babil, Roma, Bizans, Selçuklular ve Osmanlılar gibi 33 medeniyete ev sahipliği yaptı.
ROMA'NIN DOĞU'DAKİ GARNİZONU
Son yıllardaki arkeolojik kazı çalışmalarıyla sırları açığa çıkarılan Zerzevan Kalesi, Diyarbakır’daki en önemli Doğu Roma dönemi eseri. Doğu Roma İmparatorluğu’nun Diyarbakır ile Mardin arasındaki antik ticaret yolu üstünde askeri üs olarak kurduğu ve M.Ö 400 ile 700’lü yıllar arasında hizmet veren Zerzevan Kalesi güzelliğiyle göz kamaştırıyor. 14 Ekim 2014’te başlayan ve halen devam eden arkeolojik kazıların Doğu Roma İmparatorluğu’nun Diyarbakır’daki geçmişine de ışık tutması bekleniyor.
DOĞU'NUN EFES'İ
Doğu’nun Efes’i olarak anılan Zerzevan Kalesi’nde devam eden kazılardan tarih fışkırıyor. Zerzevan Kalesi’nde yürütülen kazılarda Roma dönemine ait bin 700 yıllık kaya mezarlığı ve gizli geçit ortaya çıkarıldı.
Ayrıca şimdiye kadar 60 dönümlük alan üzerinde 12-15 metre yüksekliğinde ve bin 200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, yer altı ibadethanesi, sığınaklar, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunan kale tarihe ışık tutuyor.
DÜNYADA EŞİ BENZERİ OLMAYAN SURLAR
Diyarbakır kalesi uzunluğu bakımından Çin Seddi’nden sonra dünyada ikinci, eskilik ve yükseklik bakımından birinci sırada kabul ediliyor.
Kalenin yapım tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte M.S.349 yılında Bizans imparatoru II. Konstantin, Sasaniler’e karşı şehrin etrafını surla çevirerek güvenli bölgeyi askeri ve idari merkezi durumuna getiriyor. 2015 Yılında UNESCO listesine giren Diyarbakır surlarının toplam uzunluğu 5 bin 500 metre ve yer yer değişen biçimde 7-12 metre yüksekliğinde seyrediyor.
Tarihi kale 82 burçtan oluşuyor. Yedi Kardeş, Evli Beden, Nur, Keçi, Kral Kızı ve Akrep burçları en ünlü kale burçlarıdır. Burçlar üzerinde değişik dillerde yazılmış kitabeler, güneş, yıldız, çift başlı kartal, aslan, kaplan, boğa, at ve akrep gibi kabartma motif ve yazıtlar ilgi çekiyor.
PEYGAMBERLER VE SAHABE ŞEHRİ
Hurrilerden başlayarak Osmanlılara kadar uzanan yoğun bir tarihi geçmişi bulunan Diyarbakır yüzyıllardır etnik ve dinsel mozaiğini koruyor. Hz. Ömer döneminde Müslüman orduları tarafından 639 yılında fethedilen Diyarbakır’da birçok tarihi mabet bulunuyor.
Kuran-ı Kerim’de ismi geçen 25 peygamberden Hz. Elyasa ve Hz. Zülkifl’in kabirleri Eğil ilçesinde bulunuyor. Diyarbakır’da 7 peygamber kabri ve 3 peygamber makamının yanı sıra 541 sahabe kabrini ziyaret etmek mümkün. Mekke ve Medine’den sonra en çok peygamber ve sahabe barındıran Diyarbakır Türkiye’de inanç turizminin başkenti olarak görülüyor. İslam aleminde dünyanın 3. kutsal şehri olarak görülüyor Diyarbakır. Müslümanların ağırlıkla yaşadığı kente Hıristiyan cemaatine ait Süryani, Ermeni ve Keldaniler de ibadetlerini Meryem Ana ve Surp GiragosKiliseleri’nde huzur içerisinde yapıyor.
5. HAREM-İ ŞERiF
Ulu Cami, Anadolu’nun ilk ve en eski camilerinden. Tarihi Diyarbakır Ulu Cami; Kâbe-i Muazzama’yı kuşatan Mescid-i Haram, Medine’de Mescid-i Nebevi, Kudüs’te Mescid-i Aksa ve Şam Emeviye Camii’nden sonra İslam âleminin 5. Harem-i Şerifi olarak kabul edilmektedir.
Hanefi, Şafiî, Hanbeli ve Maliki mezheplerine hitap eden camide özellikle Cumagünleri 10 bin kişi aynı anda namaz için yan yana saf tutuyor. Ayrıca caminin avlusunda 900 yıldan fazla geçmişe sahip ünlü bilgin El-Ceziri’nin eseri olan güneş saati bulunuyor.
GEZİP GÖRÜLECEK YERLER
Nüfusu 2 milyon bulan Diyarbakır’ın 17 ilçesi bulunuyor. Şehrin her bir noktasında ayrı bir tarih ve güzellik mevcut. Bu nedenle dünya’da görülmesi gereken şehirler arasında gösteriliyor.
Yolu Diyarbakır’a düşenlerin görmesi gereken önemli yerler ise şunlar: Ulu Cami, Hasan Paşa Hanı, Kervan Saray, Behrem Paşa Konağı, Cahit Sıtkı Tarancı Evi, On Gözlü Köprü, Mar Petyum Kilisesi, Dört Ayaklı Minare, Hevsel Bahçeleri, Surlar, Zerzevan Kalesi, Gazi Köşkü, Meryem Ana Kilisesi, Surp Giragos Kilisesi, Arkeoloji Müzesi, Çay Önü (Ergani), Asur Kalesi (Eğil), Peygamber Kabirleri (Eğil), Gelincik Dağı (Çermik), Şeyhandede Şelalesi (Çermik), Malabadi Köprüsü (Silvan) ve Hasuni Mağaraları (Silvan).
